eidenai

Τι είναι τελικά το Κοσσυφοπέδιο;
Του Noel Malcom*/ The Guardian
«Το Κόσοβο είναι Σερβία», «Ρωτήστε έναν ιστορικό», έγραφαν τα πλακάτ, που κυμάτιζαν οργισμένοι Σέρβοι διαδηλωτές, στις Βρυξέλλες, την περασμένη Κυριακή. Αυτό είναι μάλλον κολακευτικό για τους ιστορικούς: Δεν μας ζητείται συχνά να πάρουμε θέση. Δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι όλοι οι ιστορικοί θα συμφωνούσαν, αν μη τι άλλο, επειδή οι ιστορικοί δεν χρησιμοποιούν αυτού του είδους τον αιωνίως παρόντα χρόνο.
Η ιστορία για τους Σέρβους άρχισε τον 7ο αιώνα, όταν εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια. Η βάση εξουσίας τους ήταν εκτός Κοσσυφοπεδίου, το οποίο κατέλαβαν αρχές του 13ου αιώνα, οπότε ο ισχυρισμός ότι το Κόσοβο ήταν το «λίκνο» των Σέρβων είναι αναληθής.
Η αλήθεια είναι ότι κυβέρνησαν το Κόσοβο για περίπου 250 χρόνια, έως την κατάκτηση των Οθωμανών, στα μέσα του 15ου αιώνα. Εκκλησίες και μοναστήρια υπάρχουν από εκείνη την εποχή, αλλά δεν υπάρχει πια συνέχεια ανάμεσα στο μεσαιωνικό σερβικό κράτος και τη σημερινή Σερβία, όπως δεν υπάρχει και ανάμεσα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και την Ελλάδα.
Το Κόσοβο παρέμεινε οθωμανική επικράτεια, έως ότου κατακτήθηκε από τις σερβικές δυνάμεις, το 1912. Οι Σέρβοι θα έλεγαν «απελευθερώθηκε»· αλλά ακόμη και οι δικοί τους υπολογισμοί τοποθετούν τον ορθόδοξο σερβικό πληθυσμό σε λιγότερο από 25%. Η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν Αλβανοί και δεν καλοδέχθηκαν τη σερβική διακυβέρνηση, οπότε «κατακτήθηκε» φαίνεται να είναι η σωστή λέξη.
Ωστόσο τυπικά το Κόσοβο δεν ενσωματώθηκε στο σερβικό βασίλειο το 1912· παρέμεινε κατεχόμενη περιοχή έως κάποια εποχή μετά το 1918. Τότε, εντέλει, ενσωματώθηκε όχι σ’ ένα σερβικό κράτος, αλλά σ’ ένα γιουγκοσλαβικό. Και με μια μεγάλη διακοπή (το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο) παρέμεινε τμήμα κάποιου είδους γιουγκοσλαβικού κράτους μέχρι τον Ιούνιο του 2006.
Μέχρι την κατάρρευση της παλιάς ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας από τον Μιλόσεβιτς, το Κόσοβο είχε διττό καθεστώς. Αποκαλούνταν τμήμα της Σερβίας· αλλά αποκαλούνταν και μέρος της ομοσπονδίας. Στην πράξη, επικράτησε ο τελευταίος όρος: το Κόσοβο είχε δικό του κοινοβούλιο και κυβέρνηση και εκπροσωπούνταν απευθείας στο ομοσπονδιακό επίπεδο, μαζί με τη Σερβία. Στην πραγματικότητα ήταν ένα από τα οκτώ μέρη του ομοσπονδιακού συστήματος.
Σχεδόν όλα τα άλλα μέρη έχουν γίνει σήμερα ανεξάρτητα κράτη. Ιστορικά η ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου απλώς ολοκληρώνει αυτή τη διαδικασία. Ως εκ τούτου, το Κόσοβο έχει γίνει ένα κράτος της πρώην Γιουγκοσλαβίας, όπως θα έλεγε ένας ιστορικός.
* Ο Noel Malcolm είναι καθηγητής στο Κολέγιο All Souls του πανεπιστημίου της Οξφόρδης και συγγραφέας του βιβλίου «Κόσοβο: Μια Σύντομη Ιστορία».